Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos en tseltal
1
MUK’UL MANTARIL JTSOBWANEJ YU’UN JTSOB JTEJKLUM JTSOBNAX AY
TA MEJIKO.
SBABIAL SK’OPLALIL
Sbatenel
Te bitik chajpanlabil ta stulutule
Jun jtsob mantar (Art. 1). Le ta Jtsob Jtejklum Jtsobnax ay ta Mejiko spisil ta
stulutul ya yaybe yutsilal te yak’o ja’ ini Muk’ul mantarilto, jich bit’il te ma stak’
ch’inubtesel maxan ja’uk kejchanlael, teme jich ya sk’ane sok yu’un tulan ya’telul
ya xk’ot te ja’nax stukel ya schiknantesbe sk’oplalile.
Mameba ya stak’ te jontolnax a’tel te ta Jtsob jtejklum Jtsomnax ay ta Mejiko. Te
jontol at’el yu’un te jyanlumetik te ya x-ochiktal ta sjoylejal slumsk’inal te jtsoblum
ya staik ja’ inito ja pasbil yu’un, te skolel sok kanatabil yu’un te mantariletike.
Makbil ajilix spisil te mach’atik ya xp’ajawanik te bit’il ak’bilik ta xchapalchajpe mak
ta tsoblume, te wejtesele, te ja’wilale, ta mach’atik ma sna’ik’inale, te ya’yojibal ta
tsobole, te ya’yojibaltak te tulantesel, ta swenta sk’oprios, te bitik ya yich’ nopele, te
koltaeletike, te mach’atik nujpunemike mak yantikxan te mach’atik ya sp’ajbe te
slekilal kirisianoe sok ma’yuk swentail makal ya xk’ot mak uts’inbil ya xk’ot sbe sok
sbeik te antse winik.
Cheb jtsob mantal (Art. 2). Te Stsobil Jtsob jtejklum ta ja’nax stukel sok ma
chikanuk ta ilel.
2
Te Stsobil Jtsob Jtejklum tsakalme ta bayel talel kuxlejal ja’ nix smakojik stukelik a
te slumalik bats’il winiketik te ja’iknix te lijkemik a yajwalil te smakem k’inal ya’tik te
sjoylejal yotik yu’un Stsobil Jtsob Jtejklum k’alal a lijk ta spasel te muk’ lume sok
yich’ojik ta muk’ stukelik te yawil ts’ibojibal ta spisilike, te stak’inike, te stalelike sok
te tsobwanejil, mak ja’ yu’unik stukelik.
Te snopojibal yu’un sna’obil sba ta bats’il winikil yame sk’an cholbil lek sk’oplalil ta
swenta slajinel mach’anix ya yak’oj ta ch’uunel a te mantaliletike yu’un te slumal
bats’il winiketike.
Ja’ik ch’inlumetik yu’un jun slumalik bats’il ants winiketik, ja’ik te junax yak’oj sbaik
ta spisilike, ta stak’inik sok ta stalelik, te najkanbilik ta sjoylejal k’inal sok ya
sna’beik sba ya j-at’eltuunelik ta stukelik ja’nix jich te bit’il ya xtuun yu’unik sok te
stalelike.
Te sbeik bats’il ants winiketik kolemikme ta snopel stukelik ta sjoylejal muk’ul
mantaril stukelme yich’o sbaik ta muk’ ja’ xchapo ta jtsobnax jtsob lume. Te
sna’obil sbaik jujun lumetik sok te ch’in lumal bats’il ants winiketik jich xchapoj te
muk’ul mantalil sok te mantaliletik yu’un stsobil jtejklum, te mach’atik ya sk’an yich’
ta wenta, sok te ta sbabial spisil chapbilix ta sbabial jtsal-a’yej ta ja’ ini Jtsob
mantarto, te snopojibal yu’un alaj t’un a’yej soknix te mach’atik nakajtik te ae.
A. Ja’ muk’ul mantalilto ya sna’be sba sok ya schapbe sbe te lumetike sok te
xch’in lumalik te bats’il ants winiketik kolem ta schajpanel sok, te slok’ibe, ta
stukelnax swenta:
I. Ta snopojibal yu’unik ta yolilik bit’il ya sk’an skuxinik sok bit’il ya sk’an stsob
sbaik ta spisilik, ta stak’inik, ta tsobwanej sok stalelik.
3
II. Ya yak’ stukelik te bit’il stojtesibalik ta skomel sok schajpanel te sk’op-
ya’yejik ta yolilike, ja’ ya skomon tik’ sbaik ta spisil ta ja’ ini muk’ul mantarilto, ja’
yich’el ta muk’ te binti chajpanbil ta stulutule, ja’ ta sbeik kirisianuetik sok, yu’un jich
ya xchikna ta ilel a, te slekilal sok stulanil te antsetike. Te mantaril yame yich’
chiknantesel sk’oplalil sok te bit’il ya xk’ot ta ch’unel yu’un jchapmulil mok ta
chajpajibaletik banti wentainbil.
III. Ya yich’ tsael bit’il ya sk’anik te stojtesjibal, te bit’il sok k’aemik ta
snoptiklael, te j-a’tel jtuneletik mak jnitawal swenta ta snopel stalel ajwalil yu’un ta
stukelik, chapal lek te bit’il yak’oj sbaik te antsetik bit’il ay stalelik ta junpajalnax ta
stojolik te winiketike, ja’ jun smajkil te xch’unel bail yu’un stsobil jtejklum sok te
muk’ a’tel tuunel ta tsob tejklumetike.
IV. Xk’uxutael sok smuk’ubtesel te sk’op ya’yejike, bitik sna’ojik sok ta spisil te
sjo’tak te jich xchapojik te stalelik sok te sna’obil sbaike.
V. Skanantael sok slekubtesel te yawilik sok xk’uxutael te banti stik’oj sba ta
slumal sk’inal te ta slajibal chiknantesbil ta ja’ ini muk’ul mantarilto.
VI. Ochel, sok yich’el ta muk’ te staleik sok sk’aemalik te bitik ay yu’unik sok te
sk’inalik yu’uninejik te ta slajibal chiknantesbilik ta ja’ muk’ul mantalilto sok te
mantariletikxan ta skajalkajbele, jich bit’il te sbeik staojik yu’un ta yoxtulule mok ja’
te yajwaleltak ch’in lume, ta stuntesel sok sjamel k’inal-a te bitik k’uxuntabil
u’ninlabil stalel ayik te batik nakajtik sok te banti smakojik te ch’in lumetike, bitik ma
xtij mach’atik smakojbe yamak’ul yu’un jtunel leke, ta slajibal te ja’ Muk’ul
mantalilto. Ta swenta slok’ib te ch’in lumetik yame stak’ stsob sbaik ta sk’op te
mantarile.
VII. Stsael, ta jtejklumetik sok slumal te bats’il ants winike, tejk’anbilik ta stojol j-
at’el jtuneletik.
Te muk’ul mantariletik sok mantariletik ta Tsobil Jtsob Jtejklumetik yame
sna’tiklabe sba sok yame skombe yip ja’ ini beetik ta jtejklumetik, yu’un jich nopbil
Para continuar leyendo
Solicita tu prueba