Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos en otomí del centro
NDÄTHOT’I, HÑÄSÜMPOTE XENIHNINI GOTHO M’ONDA
Gätsi mpodi DOF 26-09-2008
NDÄTHOTHI HÑÄMSÜPOTE XENIHNINI GOTHO M’ONDA
Ndäthothi Üdi ra nt’ot’i nu ra hiaxä gotho M’onda ra kut’a ra yoho zähä n’a m’o guto ret’a ma yoto.
NT’OT’I MUT’IA
Gätsi ra mpadi üdi nt’ot’i DOF n’ote r’ato ra zänä guto yoho m’o hñäto.
Nunu C. ndä mü m’etho fadi dähä bi ndumi ra ndäthot’i, bi tsakbi ra ndä nsü ne bi
hoki M’onda, kon ge n’a rap a di nuna ra ndäthot’i hem’i bi hogi.
Venustiano Carranza, m’etho mü fadi dähä ohte ndänthot’i, bi mpote ne bi hoki k
ara xeni hnini Mengu M’onda, ge di mango dä fädi.
Nu ya jäi hmunts’i mpote othe ra ndäthot’i nuä ka ra nda hnini ra n’a ra pa ra zänä
ret’a ma yoho n’a m’a guto ret’a ma rato, ka ra tsedi ra ndäthot’i hem’i bi boni ne
bi m’ät’i nu ra ret’a ma guto ra zänä guto di j’eya ä, bi boni di ge ra m’etho ndä, bi
nfädi ne bi nhe nuä m’aä ha ra xeni goho. Ne bi mpodi k ara ret’a ma goho bi thoki
ne bi thudi ya zänä ret’a ma goho, bi üni ra H Mponthä Majuani katsutho ra ntot’e
Lupe, ra n’ote ra zänä n’a m’o ret’ä ma hñu, xi xa hogi ra za xka thoki ngu jäna.
NDÄTHOT’I HNÄNSÜMPOTE XENIHNINI GOTHO M’ONDA XA MPODI RA
KUT’A RA PA YOHO ZÁNÄ N’A M’O HÑÄTO YOHO N’OTE YOTO
THUTBI N’A
HEKE N’A
Dä mati n’a ngu na
Xeni N’a (Art. 1). Nu ka ya xeni hnini gotho M’onda gotho ya jäi xi da ziptho ne
xi da mati nu a mä ra ndäthot’i, nuyu ge hinda tsit’i ne hinda m’ami, honse u
mambihu ne da tsotse da hogi di geñ’ä manse.
Hingi za hñämbi ya nzaki ya jäi nu u mui ka ra xeni hnini gotho M’onda. Nu ya
hñämbi mengu zubi nu u ba kut’i ka xeni hnini mengu M’onda da zotsene. Nuna
xa thoki, dä thegi dä mut’i ne da mäti ngu ja m’ä ra hñämbi.
Kohi hingi za ra t’utsa nu u ha ba ehe ya n’anyo mui di ge gotho M’onda, ya jäi
tengu j’eya petsi, u petsi n’a ra thogi, nupu ha mui, kongotho ya jäi ne ya mui ra
za, ya jäi, ya m’aä, ya nhe ra thäti ne ma ra u hinte da jäpi kongotho ya mui jäi
ne hinda xambi nu u te petsi ne da thegi gotho jäi.
Xeni Yoho (Art. 2). Ra gotho ndähnini M’onda gesenu ne hingi negi.
Gotho ndähnini M’onda petsi xangu ya mui nfädi m’etho ne mutbu xa ehe ma
yamu ya hnini ge xi xa ntungi gotho ka ya xeni habu mui gotho k ara mui M’onda
ge xi mutp’ia k ara ndähnini M’onda nu a mi ndui ra hñämbi hai nep’ia ge xi
petsutho ya muise nu mu ya bi muntsi gotho, hojä muimfädi ne ya hñänsümote,
ne u mara ya metseyu.
Dä m’aädi ne dä nhe ra mui hñätho ge xi xa za pa da hñäki toä da m’aä ha da
jäpi di hoki u ne nu k ara hnini hñätho.
Geyu ya hnini muhu ma ra ya hnini hñätho, ge yu dä muntsi ma n’a ra gotho
hnini, bojä ne ya mui nfädi m’etho, mupu ka ndähnini ne ge xi pädi hanja di ñetsi
ya nzaya di u ya mui nfädi zämu hoki.
Ya hnini hñätho thegi ne petsi hanja di gohi ne di hokse u m’ä ra thot’i ne da nja
ra muntsi gotho ka ra ndähnini M’onda, da badi di ge ya tahnini ne ya hnini ya
hñätho, ge m’ä njäpu ra ndäthoti ne ya hñämbi nu gotho k a ya hnini M’onda, ge
gotho da m’eyu, neu xa ndui gotho hanja u xa hoki nugu ka ä ya xa t’otupmañä
nuna ra xeni, ya mfädi ya hñätho nepu habu mui.
A. Nuna ra ndäthot’i padi ne mati u petsi ya tahnini ne ya hnin hñätho ge da
un hanga di t’ot’e nu u da m’ä ne, dä hogi ra za u di ñ’epu, da hokse pa dä:
I. Mä mbo hadanja ra mui ne ra muntsi hnini, bojä, hñänsümpote ne ya mui
fädi m’etho.
II. Jäpi hokse nzutbi pa da un hanja di mui ne di hoka tsutbi ya tuhni u mupu
de genseu, ngu jä ä ma ra ndä ndui thot’i, ne da jäpi ma sü n’a ngu n’a u petsi
nja di mui jäi ne xi da hogi ra za, ra nt’ote kon gotho ra jäi ra m’ehñä. Nu ra
hñämbi ge m’ä un ü hingi thoki ra z ge hinda nu ra tsutbi n era ndänzaya nuä di
nu.
III. Hetsi di gen u pädi ha da jäpse, ngu ja u ot’e zämu di ge ya mui, nu mu
ya bi ñetsi ya nzaya ne u dä ndämpote ne pädi hanja di ñaki ya nda nzayase, ne
da thuni ra kuat’i ya m’ehñä pa da rangutho ngujäu ya metsi ya ñ’oho, di ge u
ma ra nt’ote mati gotho ya mui ra jäi mupu ka xeni hnini.
IV. Kuati ne kotsi ma ra ya mui hñätho, u xi pätho gotho ya mui m’etsi di ge
ya hnini hñätho mupu.
V. Dä kuati ne hoki ra za ya jäi, gotho ya hai ngu ja ä m’aä ra ndäthot’i.
VI. Dä thegi, ko ma sü ha da nja di t’ot’e ne ha da jäpi di un ya hoy ngu jä ä
m’aä ra ndäthot’i ne k o ra hñämbi ä m’aä, ge petsi da hoki ra za un u ne ngu
hanja ma ä ra hñu di ge ya muntsi jäi k ara hnini, un ha di un ne ha xi di ziptho
ya hai gotho u üni ra tsi mui un pu ha mui ne pu ha tsedi ya meti k ara hnini, mu
ma ra ge hinda da doni ne hinda ñ’embi ya meti, ngu ja ä m’aä r andäthot’i. pada
hoyu; da un konge ra hnini ha dä jäpi ngu ja ä m’aä ne jätsi ra hñämbi.
VII. Hñäki, un ka ya tahnini ne ko ya hnini hñätho, pa dä mpote un ka ya
tahnini.
Ya thot’i ne ya hñambi di ge k ara xeni gotho hnini M’onda da fätbi ne dä t’ot’e
nu u petsi ma sü k ara tahnini, pa dä nte ne da tsotse ya nsü mpote ne da
hñänsüpote pe ge di rangutho ya nhe di ge ya metho mui hñä ne ya mfädise.
VIII. Däyut’i ra za ka ra ntsegi xeni. Pa dä m’aämbi üenda nu u petsi, gotho ya
tsutbi ne di m’äpu u embi ya meti, nu u rase ua gotho, ge xi da ümba ma sü
gotgo ya mui ne ya metho mfädi ne xi da maki ngu ja ä m’ära nuna ra ndäthot’i.
Nu ya hñätho petsi gotho ya pa da ponyahñä neda mädi ge pädi ya mui ne
hñätho ma m’etho.
Para continuar leyendo
Solicita tu prueba